Yaşar Halim hayatını kaybetti

İngiltere’nin “ilk” Türk pastane ve süpermarketlerinden olan ve kendi adını taşıyan işletmeleri ile tanınan Yaşar Halim (77) bu sabah The Whittington Hospital’da vefat etti. Sağlık sorunları ile mücadele eden Kıbrıslı işadamının Londra’da toprağa verilmesi bekleniyor.

Faruk Eskioğlu’nun “Londra’da Bizim’Kiler” kitabında Halim’in biyografisi “Toplumda bakkalların öncüsü” başlığı ile şöyle aktarılmıştı:

Yaşar Halim, Türkiye ve Kıbrıslı toplum ve Haringay bölgesinin en tanınmış Türk markası denilebilir. Kıbrıs kökenli olan Yaşar Halim, kendi adıyla kurduğu fırın, pastane, sebzeci, kasap ve bakkal ürünlerini satan market konseptiyle hem caddenin hem de kendisinden sonraki süpermarketlerin ilk örneği sayılabilir.

Yaşar Halim ile “495-497 Green Lanes, London N4 1AL” adresinde Kıbrıs ve Türkiye’den neredeyse her ürünün yer aldığı süpermarketin mütevazi ofisinde söyleştik.

Halim, Kıbrıs Lefkoşa’da gözleri görmeyen bir ebenin kendisini ekmek teknesine doğurduğunu ve bu nedenle hayatı boyunca hamurla uğraştığını söylüyor. Babasının nalbant ve annesinin bahçe işleriyle uğraştığını belirten Halim’in, ilkokul yaşamı çok parlak geçer, hatta 4’üncü sınıftayken Kraliçe’den ödül bile alır…

“O zamanlar bozulursun diye okula göndermiyorlardı” diyen Halim, ilkokul sonrasında bahçıvanlık, inşaat işçiliği yaptığını ve eşek üstünde de çok sebze meyve sattığını anlatıyor.

18’ine bastığında babasıyla anlaşamayınca Londra’ya gelmeye karar verir. 1962’de İsrail’den bindiği gemiyle İtalya, İspanya’ya oradan da Fransa ve Londra Victoria’ya ulaşır. Kendisinden 10 yaş büyük üvey kardeşini bulur. Stoke Newington Graham Road’da haftalığı 2.5 sterline bir evin mutfağında kalır. O yıllarda Londra’da Angel, Newington Green ve Essex Road’da yoğunlaşan 1.500-2 bin dolayında Türk olduğunu, çoğunun şişe, lastik fabrikasında, tekstil atölyelerinde ya da “Lion” adlı cafe-restoran zincirinde çalıştığını söyleyen Halim ilk iş olarak teknede bulaşıkçılık yapar. Stoke Newington Dumont Road’da “Pitas” pastanesinde 5 yıl, Kentish Town’da PSP Patissiere’de ise 14 yıl çalışır.

Rum patronların pastanesinde mesleğin incelikleri yanı sıra İngilizce ve Rumcayı da akıcı olarak öğrenen Halim, o yıllarda pasta ve kek tarifleriyle pek çok İngiliz yemek kitaplarında da yer alır.

Halim, İngiliz mutfağındaki elmalı kekten (apple pie) farklı bir tat olan Türk usulü baklava ve keklerin çok ilgi çektiğini belirterek, “Hamuru kendim açıyor ve ellerimle kâğıt inceliğinde çarşaf gibi yayıyor, 10 parçaya böldükten, saçta ısıtıp kuruttuktan sonra baklava yapıyordum. O lezzet çok farklıydı” diyor.

Mesleğinin zirvesindeyken 26 Ocak 1987’de Green Lanes’de kendi adıyla fırın/pastane açan Yaşar Halim, o dönemdeki caddenin fotoğrafını da şöyle anlatıyor:

“Caddeye çıkan sokaklarda Kıbrıslı Rumlar yoğun olarak yaşıyordu. Wood Green’de alışveriş merkezi açılması Green Lanes’i köreltmişti. Caddede Bakkal Zühtüler ve Bakkal Hasan, Kuaför Şefik dışında 4-5 ekmek fırını bulunuyordu. O yıllarda esnaf Türkçe tabeladan çekiniyordu. Ben adımı kullandım. Baklava ve pasta çeşitleriyle işe başladım. 3 ay sonra ekmek yapmaya başladık. Kıbrıs’ta Trakya’da taş fırında yapılan ekmeği Londra’da ürettik. Sıcak ekmek, kokusuyla milleti çekti. Taş fırın ekmeğinde katkı maddesi yok, şeker yok ve mayası da çok az. Yaşar Halim buluşma noktası oldu. Kısa sürede yan dükkânı da alarak cafê ve restoran olarak işletmeye açtık fakat 2 yıl sonra da Kıbrıs sebze ve meyvelerini satan markete çevirerek fırın ve pastaneyle birleştirdik. Böylece Londra’da ilk kez Kıbrıs ve Türkiye yiyecek kültürünü yansıtan fırın, pastane, sebzeci, bakkal ve kasabın bir arada olduğu market konseptini kurduk. Taze sebze ve meyveleri Kıbrıs ve Türkiye başta olmak üzere Akdeniz ülkelerinden uçakla getirtiyoruz. Christmas da dahil yılın her günü sabah 8’den akşam 10’a kadar hizmet veriyoruz. İşe başlarken İngiltere’de istikrarın ve kalitenin olmadığı anlamına gelen ‘Türk işi’ imajını değiştirmek istedim. Bunu birkaç yıl içinde başardığımı sanıyorum. Londra’daki bütün toplum ve bölge sakinleri bizi tanıdı. Çok uzak bölgelerden gelen sürekli müşterilerimiz oldu. Caddenin toplum için çekim alanı olmasına ve gelişmesine de katkımızın olduğu söylenebilir. 3-4 çalışanla işe başlamıştık, şimdi 100’den fazla çalışanımız var.”

Halim 1997’de Palmers Green’de Türk usulü sucuk ve salam üretecek fabrika kurar fakat İngiltere’deki deli dana hastalığı yatırıma darbe vurur. Bunun üzerine fabrikayı pastane ürünleri üretim atölyesine dönüştürür. 1993’te Shepperd Bush’da kafeterya, 2000’de Palmers Green’de ve Winchmor Hill’de “Yaşar Halim”in şubeleri, 2014’te de East Fincley ve Hornsey’de fırın-pastane açar…

1961’de evlenen Halim’in Yeşim (1964) ve Mehmet Yaşar (1969) adlı iki çocuğu ve torunları ve onların da çocukları bulunuyor.

Seyahat etmeyi çok sevdiğini belirten Halim, “Köylerine üretim yerinden taze sebze ve meyve almak için gittiğim Türkiye’nin dörtte üçünü karış karış gezdim. Her fırsatta Türkiye’ye gitmek isterim. Dünyanın da yarısını gezmişimdir” diye konuşuyor.

Rum işyerlerinde çalışırken dengeleri koruduğunu anlatan Halim, “Ben herkesin dili, dini ve kültürüne saygı duy-dum, kendime de saygı duyurdum. Kimsenin beni ‘Türko’ diye çağırmasına izin vermedim. Politikaya hiç karışmadım. Eğer ticaret yapıyorsanız zaten bir savaş içindesiniz. Yeni bir cephe açmanın anlamı yok” diyor.

Halim gençlere ise kendi yaşam felsefesinden örnek vererek “İki defa çalışıp iki defa dürüst olsunlar. Gençler kol ve beyinleriyle iki kez çalışsınlar. Alırken ve satarken de iki kez dürüst olsunlar” diyor.

****